Ticarete İlişkin Düzenlemeleri İçeren Kanun Yayınlandı

1 Şubat 2023 tarihli Resmî Gazete’de yer alan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 640 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kooperatifçilik, serbest bölgeler, haksız ticaret uygulamaları gibi alanlarda düzenlemeler yapıldığı belirtilmektedir.
Kanuna göre, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyeleri, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık faaliyet raporlarını, genel kurul toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, iletişim, pay ve ödemelerine ilişkin bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi’nin (KOOPBİS) kurulmasını müteakip 1 yıl içinde sisteme aktaracak. Bu sürenin, Ticaret Bakanlığınca 6 aya kadar uzatılabileceği belirtilmektedir.
Serbest bölgelerde, kullanıcıların ihtiyacı olan doğal gaz altyapısını kurmak ve işletmek, kamu ve özel kuruluşlardan doğal gazı satın alarak bölge içinde dağıtım ve satışını yapmak işleticinin yetki ve sorumluluğunda olacağı belirtilmektedir. İşleticinin izni olmaksızın doğal gaz ihtiyacı başka bir yerden karşılanamayacak ve bu amaçla münferiden tesis kurulamayacağı belirtilmektedir. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin bölge içi doğal gaz dağıtım ve satışı nedeniyle kullanıcılardan tahsil edilecek bedele ilişkin üst limit, Ticaret Bakanlığınca belirleneceği belirtilmektedir.
İşleticinin talebi ve bölgede faaliyet gösteren doğal gaz dağıtım şirketinin kabulü halinde doğal gaz dağıtım şirketleri, serbest bölgeler içinde şebeke yatırımı yaparak veya yapılmış şebekeyi mülkiyeti ile birlikte devralarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından belirlenen koşullar kapsamında serbest bölge içinde doğal gaz dağıtım faaliyetini gerçekleştirebileceği belirtilmektedir. Doğal gaza ilişkin faaliyetlerin işletici tarafından yürütüldüğü serbest bölgelerde, doğal gaz iletim ve dağıtım lisansı sahibi şirketlerin herhangi bir hak, yetki veya sorumluluğu bulunmayacağı belirtilmektedir.
dağıtım şirketlerince yapılmış olan serbest bölgelerde, işleticilerin bölge içi doğal gaz dağıtım ve satış yetkisi doğal gaz dağıtım şirketlerine devredilmiş sayılacağı belirtilmektedir.
Kanunla, Ticaret Bakanlığınca lisanslı depo işletmelerine 2 yıl için verilen lisansların süresi 3 yıla çıkarılacağı belirtilmektedir.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurulları, genel kurul üyelerinin 5’te 2’sinin noterce tasdik edilmiş imzası ile düzenlenecek tutanak ve gündemle noter kanalıyla yapılacak başvuru üzerine, alınacak kararla yönetim kurulu tarafından olağanüstü olarak toplantıya çağırılacağı belirtilmektedir. Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un yürürlük tarihi olan 1 Ocak 2012’den önce, toptancı hallerinde kendilerine tahsisli iş yerlerini kullanan mevcut tahsis sahiplerine verilen 12 yıllık kiracılık hakkı 18 yıla çıkarılacağı belirtilmektedir.
Kanunla perakende ticarette haksız ticari uygulamalarda bulunulamayacağı belirtilmektedir. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına neden olan faaliyetleri haksız ticari uygulama olarak değerlendirileceği belirtilmektedir.
Kanuna göre, haksız ticari uygulama olarak belirtilen faaliyetler şöyle:
1. Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen koşullar hariç olmak üzere, herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak.
2. Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak.
3. Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin koşullarını, yazılı veya elektronik ortamda yapılan sözleşmeyle belirlememek.
4. Karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi veren veya açık ve anlaşılır olmayan hükümlere sözleşmede yer vermek.
5. Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet vermediği halde mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli ve başka adlar altında bedel almak veya verdiği hizmetin türünü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranını
sözleşmede belirtmediği halde prim ve bedel almak.
6. Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden
itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişleri, ürünün
teslim tarihinden önceki 30 içinde iptal etmek.
7. Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra bozulma ya da zayi olma gibi maliyetleri yansıtmak.
Bozulan gıdalarda kusuru ispat yükü siparişi iptal eden veya maliyeti karşı tarafa yansıtana ait olacağı belirtilmektedir.
Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerden kaynaklanan ödemelerin, sözleşmede öngörülen süre içinde yapılmasının esas olacağı belirtilmektedir.
Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresinin; alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli işletme olması durumunda 30, diğer durumlarda 45 günü geçemeyeceği belirtilmektedir.
30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünleri dışında yer alan tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresinin, alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli ya da alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli işletme olması durumunda 60 gün ile sınırlanacağı belirtilmektedir. Bu düzenlemede belirtilen süreler, teslim veya mülkiyetin devri tarihlerinden hangisi önce ise o tarih esas alınarak hesaplanacağı belirtilmektedir. Ödemenin süresi içinde yapıldığına ilişkin ispat yükünün borçluya ait olacağı belirtilmektedir.
Kanunla, Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un ceza hükümleri bölümünde değişiklik yapılacağı belirtilmektedir. Haksız ticari uygulamaların önüne geçilmesi için caydırıcı mahiyette idari para cezası uygulanacağı belirtilmektedir.
Haksız ticaret uygulamalarına ve tarım-gıda ürünlerinin ödeme sürelerine ilişkin maddeleri 1/1/2024 tarihinde, diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe giren söz konusu Kanuna https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230201-1.htm  adresinden erişim sağlanmaktadır.